Nabız ve tansiyon, halk arasında en çok karıştırılan terimler arasındadır. Ancak, bu iki terimin farklı değerleri ifade ettiğini anlamak oldukça basittir. Gelin, bu terimlerin içeriğine detaylı bir şekilde göz atalım.

Nabız, kalbimizin bir dakika içinde kaç kere attığını gösterir. Yani, kalbin bir dakikadaki kasılma sayısına nabız denir. Bunu daha ayrıntılı açıklayacak olursak, kalbin sol karıncığından büyük atardamarlara pompalanan kan, uç noktalardaki atardamarlarda dalgalanmalar oluşturur. Diğer bir deyişle, uç noktalardaki atardamarlarda hissedilen kalp atışına nabız denir. Kalp her kasılmasında bir miktar kanı aort ve aorttan ayrılan dallara kuvvetlice fırlatır. Damarlar elastik özellikte olduğu için, fırlayan kan ile genişler; kan geçişi tamamlanınca da eski haline döner.

Tansiyon, vücut içindeki atardamar sisteminin bütününde hissedilen kan basıncıdır. Tansiyon konusunda açıklanması gereken iki ana terim vardır. Bunlardan birincisi "Büyük Tansiyon" dediğimiz, kalbin kasılıp içindeki kanı atardamar sistemine pompaladığı zaman oluşan basınçtır. Diğeri ise "Küçük Tansiyon" dediğimiz, kalp gevşediği zaman oluşan kan basıncıdır. Akciğer damarları içinde oluşan tansiyona "Pulmoner Tansiyon" denir. Toplar damarlar içinde oluşan tansiyona ise "Venöz Tansiyon" adı verilir.

Yetişkin bir bireyde nabız dakikada 60-100 arasında, tansiyon ise ideal olarak 120-80 mmHg şeklinde gözlemlenir. Bu örnekte, "120" sayısının ifade ettiği tansiyon "sistolik" yani kalp kasının kasılma evresinde oluşan tansiyondur. "80" sayısının ifade ettiği tansiyon ise "diyastol" yani kalp kasının gevşeme evresinde oluşan tansiyondur. Halk arasında "büyük" ve "küçük" tansiyon olarak adlandırılırlar.

Nabız, çocuklarda dakikada 100-120 kez, bebeklerde ise 100-140 kez hissedilir. Nabız her zaman sabit kalmaz. Korku ve heyecana bağlı olarak artabilir, uyku veya hastalık sebebiyle de düşebilir. Nabzın en iyi hissedildiği bölgeler genellikle el bilekleridir. Damarların yüzeysel seyrettiği vücut bölgelerinde yani dirseklerin iç kısmı, kasıklar, şakak bölgesi ve ayak bileklerinden de nabız ölçülebilir.

30 cm cıva basıncı, kalbin kanı damarlara pompaladığı zaman oluşan basınca eşittir. Damarlarımızdaki elastik özellik sayesinde bu basıncı vücudumuzun her tarafında hissetmiyoruz. Kalpten çıkan kan, izlediği yol boyunca damarların esnekliğine bağlı olarak basıncını azaltarak ilerler. Kolumuzdaki bir damarda 13-15 cm cıva ölçülen kan basıncı, kılcal damarlara gittikçe 1-1.5 cm cıva basınca kadar düşer. Bir pipetten ağız dolusu suyu püskürttüğümüzü hayal edelim. Pipet çeperinde esneme fazla olmadığı için püskürttüğümüz su, pipetin ucundan kuvvetli bir şekilde çıkacaktır. Pipetin ucuna bariyer oluşturacak elastik bir materyal takarsak, suyun akışını bir miktar yumuşatabiliriz. Kalpten çıkan kanın basıncının giderek azalmasını da bu prensiple açıklayabiliriz. Yani damarlarda oluşan kireçlenme, damar elastikiyetini kaybettirecek herhangi bir etmen, kan basıncındaki azalmayı önler ve bu yüzden tansiyon yüksek çıkar. "Hipertansiyon" adını verdiğimiz bu durumda kişinin tansiyon değerleri 180-110 mmHg'ya kadar yükselebilir. Bunun tam tersi durumda ise 80-40 mmHg gibi değerlere kadar düşen tansiyona "Hipotansiyon" denir. Her iki durumda da kişi hemen bir uzman hekim kontrolüne girmelidir.

Bradikardi durumunda kişinin nabzı dakikada 60'tan daha az hissedilmektedir. Kişi uyuyor olabilir ya da kullandığı ilaçlar sebebiyle kalp atım sayısında azalma olabilir. Bazı durumlarda ise sağlıklı bireylerde bile bradikardi gözlemlenebilmektedir. Keza hipotansif kişilerde de bir hastalıktan söz etmek her zaman mümkün olmaz. Taşikardi durumunda ise kişinin nabzı dakikada 100'ün üzerinde seyretmektedir. Kişi egzersiz halinde olabilir; korkmuş ya da yine kullandığı herhangi bir ilacın yan etkisine maruz kalmış olabilir. Tıpkı bradikardi durumunda olduğu gibi taşikardik bireylerin de hasta olduklarını öngöremeyiz. Aynı zamanda hipertansif kişiler için de aynı cümleyi kurabiliriz.

Kalbimiz, vücudumuzun işleyişi açısından son derece önemli bir organdır. Bu sebeple nabız ve tansiyon kontrollerimizi rutin olarak yapmalı/yaptırmalı, herhangi bir risk söz konusuysa hemen bir kardiyolog gözetimine girmeliyiz. Stresten uzak durmalı, katkı maddelerinden arınmış besinler tüketmeli ve sevdiklerimizle daha çok zaman geçirmeliyiz.